Koyun, tavşan, deve, lama gibi memeli hayvanların yünleri ile tiftik keçisinin kıllarının su, sabun ve ısı yardımıyla oluşturulan alkali bir ortamda liflerinin birbiri arasına girmesi ile elde edilen atkısız-çözgüsüz sıkıştırılmış tekstil örneğidir.
Keçenin ana malzemesi yündür. Genelde koyunyünü kullanılır, ama deve tüy ve alpaka yünleri de kullanılır. Koyunların yünlerinin çeşitleri de çok fazladır. Bölgeye ve yedikleri otlara göre kalitesi değişir. Yapacağımız projeye göre yün seçmekte fayda vardır.
Yün doğal bir malzeme olduğu için, çok faydalıdır. Evde kullanıldığında odadaki nem oranını düzenler. Çok nemliyken, nemi alır, çok kuru bir hava varken de ortama nem ekler. Çalışma sırasında da yünlere dokunmak, okşamak insanı çok sakinleştirir. Özellikle çok hareketli çocuklar yün ile çalışırken sakinleşirler.
Keçe yapımı çok eski bir uğraştır. İlk keçelerle ilgili değişik hikâyeler var. Nuh’un gemisinde postu olan hayvanlar küçük bir yerde oldukları için ve denizde sallandıkları için, stresten postlarını atarlarmış. Yerler de ıslak olduğundan sürekli yünlerin üstüne bastıkları için keçeleşmeye başladılar. İçine de yedikleri ot parçalarından desen yapmışlar. Hayvanlar gemiden çıkarken, dünyanın en güzel keçe halısını bırakmışlar…
Aynı şekilde at binerken, eskiden, yumuşak oturabilmek için atın sırtına yün serpilirdi. Ter ile hareket bu yünleri keçeleştirirdi. Kuzey ülkelerinde ise, tahta ayakkabılar içine koyarlarmış daha rahat olsun diye, yine ter ve hareketle beraber keçeleşirdi.
Yazın serin kışın sıcak tutar. Kuzey ülkelerinde botlar bile keçeden yapılırdı. Su geçirmez. Orta Asya’da çadırlar ve halılar için de kullanılır.
Keçeden yapılır. “Bozüy”, soğuk, sıcak, yağış durumlarında dayanıklıdır ve koruyucudur. İçi kışta sıcak, yazda serindir. Kurulup taşınması kolay olup göçmen halk için her an istenildiğinde kurulabilen bir evdir. “Bozüy”ü oluşturan ağaç sırıkları, keçe ve ip ana malzemesidir. Çeyrek asır dayanıklı olan bozüy büyüklüğüne göre dört kanat, altı kanat, sekiz kanat, on iki kanat olur. Geleneğe göre bozüyü kadınlar dikmektedirler. Erkekler sadece “tündük” bölümünü üste yerleştirmeye yardımcı olmaktadırlar. Tündük, bozüylerin üstünde baca misali pencere yeridir. İçeriye hem ışık girer hem de üstten temiz hava girer. Bozüyde eşik denilen kapıdan girişte sağ tarafta mutfak, sol tarafta oturma yerleri bulunmaktadır.
