SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK VE TEKSTİL-MODA-HAZIR GİYİM SEKTÖRLERİ
Yukarıda, sürdürülebilirlik sürecinden söz ederken, sürdürülebilirlik sürecinin aşağıdaki üç unsuru gözettiğini belirtmiştik.
–Sosyal yaşamın gerekleri,
–Ekonomik gerçekler.
–Doğal kaynakların ve çevrenin korunması.
Tekstil, Hazır Giyim ve Moda Sektörlerinde sürdürülebilirlik sürecini, bu üç unsur çerçevesinde ele alarak inceleyelim;
SOSYAL YAŞAMIN GEREKLERİ VE TEKSTİL-MODA-HAZIR GİYİM SEKTÖRLERİ
Sosyal açıdan bakıldığında, Tekstil, Hazır Giyim ve Moda Sektörlerinin, insanların yaşamlarını devam ettirebilmek için gereksinim duydukları temel ihtiyaç malzemelerini üreten sektörler olduğu görülür. Tekstil ürünleri, günümüzde insanların giyinme ihtiyaçlarının dışında, evlerinde, işyerlerinde, kullandıkları birçok araç ve gereçlerde de önemli bir yer tutmaktadır.
Tekstil ve hazır giyim sektörü, dünyamızda, gelişen moda akımları ile insanlara onları mutlu eden, sosyal yaşamlarını büyük ölçüde etkileyen ürünler sunmaktadır. Günümüz insanı için bir mağazaya gidip, sadece giyinmek amacıyla bir şey alması söz konusu değildir. Ekonomik durumu ne olursa olsun bütün insanlar, giyinmek için ürünler seçerken, o ürünlerin markalarına, renklerine, modellerine, kendilerine yakışıp yakışmadığına ve modaya uygun olup olmadıklarına da dikkat etmektedirler. Yaşadığımız çağda insanların sahip oldukları bu konfordan vazgeçmeleri çok kolay değildir. Bu bakımdan günümüzde insanların alışmış oldukları yaşam konforlarını devam ettirebilmeleri için, sosyal yaşamın aksamaması için, insanların sağlıklı ortamlarda yaşayabilmesi ve sağlıklı giysiler giyebilmesi için Tekstil, Hazır Giyim ve Moda Sektörlerine önemli görevler düşmektedir. Dolayısıyla bu sektörler doğru yöntemler kullanarak üretimlerine devam etmek zorundadırlar.
EKONOMİK GERÇEKLER VE TEKSTİL-MODA-HAZIR GİYİM SEKTÖRLERİ
Ekonomik açıdan baktığımızda ise, Tekstil, Hazır Giyim ve Moda Sektörlerinin, bütün Dünyada üretim ve işgücü açısından en büyük sektörler olduğu görülmektedir. Günümüzde dünya çapında Tekstil, Hazır Giyim ve Moda sektörlerinde üretimler artarak devam etmektedir. Bu bakımdan tekstil sektörü Dünyanın ekonomik yapılanmasında da vazgeçilmez bir öneme sahiptir. Hele bizim gibi ağır sanayi ürünleri ve teknolojik ürünler konusunda yeteri kadar üretimi olmayan ülkeler için Tekstil, Hazır Giyim ve Moda sektörleri ülke ekonomisi ve iş gücü istihdamı açısından çok daha önemli sektörlerdir. Bir tekstil ülkesi olan Türkiye için Tekstil, Hazır Giyim ve Moda Sektörleri stratejik öneme sahiptir. Türkiye’nin bu sektörlerden vaz geçmesi çok zordur. Son zamanlarda dünyada ve ülkemizde yaşanmakta olan ekonomik sıkıntılar bugünlerde tekstil sektöründe bazı olumsuzluklara neden olsa da, coğrafi bakımdan özellikle Avrupa pazarına yakın olan ülkemizin, tekstil ürünlerindeki rekabet avantajı halen devam etmektedir. Üstelik yetişmiş insan kaynakları konusunda da rakiplerimize göre çok bariz üstünlüklerimiz vardır. Görüldüğü gibi Tekstil, Hazır Giyim ve Moda Sektörleri Dünya ekonomisi ve ülkemiz ekonomisi açısından da vazgeçilmez sektörlerdir.
DOĞAL KAYNAKLARIN, ÇEVRENİN KORUNMASI VE TEKSTİL-MODA-HAZIR GİYİM SEKTÖRLERİ
Sürdürülebilirlik sürecinin üçüncü unsuru da yukarıda belirtildiği gibi doğal kaynakların ve çevrenin korunmasıdır. Eğer gerekli önlemler alınmazsa, tekstil sektöründeki bazı iş sürçleri doğal kaynakların ve çevrenin korunması bakımından birçok olumsuzluklara neden olabilir. Örneğin doğal bir elyaf olmasına karşın pamuk, yetiştirilirken tarlada çok önemli miktarda suyun tüketilmesine neden olmaktadır. Pamuklu tekstil ürünleri daha sonraki üretim aşamalarında da önemli miktarda suyun tüketilmesine neden olurlar. Öte yandan hem doğal elyaflar hem de sentetik elyaflar lif olarak üretilmeleri esnasında ve sonraki aşamalarda hazır giyim şeklini alıncaya kadar suyun dışında birçok kimyasalın ve önemli miktarda enerjinin de tüketilmesine neden olurlar.
Sürdürülebilirliğin üç önemli unsurundan hareketle, yukarıda ilk iki maddede belirttiğimiz sosyal gereksinimler ve ekonomik gerçekler çerçevesinde Tekstil, Hazır Giyim ve Moda Sektörlerinden vazgeçemeyeceğimize göre üçüncü unsur çerçevesinde, yukarıda kısaca bahsettiğimiz bu zararlı etkenleri ortadan kaldırmak veya en aza indirmek gerekmektedir. Yani tekstil sektörü sürdürülebilirlik gereği topluma karşı sosyal ve ekonomik yükümlülüklerini yerine getirirken yine sürdürülebilirlik gereği doğal kaynakların ve çevrenin korunmasına da azami dikkat etmelidir.
Sözü daha fazla uzatmadan Tekstil, Hazır Giyim ve Moda Sektörlerinin bu konuda yapmakta oldukları ve yapmaları gereken hususları maddeler halinde sıralayalım:
— Hammadde ve yardımcı malzemelerin mümkün olduğunca doğal kaynaklı olmasını sağlamak,
— Elyaf ve lif üretiminde kullanılan kimyasalları olabildiğince azaltmaya çalışmak,
–Daha az su, kimyasal madde ve enerji tüketen elyaf, ara ürün ve bitmiş ürünleri tercih etmek,
–Bütün üretim süreçlerinde atıkların en aza indirilmesine çalışmak ve atıkları değerlendirmek,
—Kullanılan suları geri kazanmak,
–Bütün üretim süreçlerinde etkinliği ve verimliliği artırmak,
–Kullanılan elyaflarda, aksesuarlarda, üretim sürecindeki bütün malzemelerde recycle ürünleri tercih etmek,
–Boya ve terbiye süreçlerinde daha az su, enerji, kimyasal madde tüketmek için ileri teknolojik yöntem ve cihazlar geliştirmek ve bunları yaygın olarak kullanmak,
–Daha çok doğal kaynak gerektiren doğal elyafların yerine, geri dönüştürülebilen sentetik elyaflar kullanmaya çalışmak,
–İnsan sağlığına zararlı olmayan ve kullanım sonrası değerlendirilebilecek giysiler üretmeye çalışmak.
Sonuç olarak bütün dünyada insanların evlerine, yataklarına kadar girmiş olan ve insanları doğdukları andan başlayarak öldükleri ana kadar sarıp sarmalayan birçok malzemeyi üreten bu sektör yukarıda belirtilen konularda duyarlılık göstererek yoluna devam etmelidir.
Ancak bu duyarlılığı gösterirken toplumların ekonomik ve sosyal yaşamlarını olumsuz etkileyecek kadar abartılı olmak da sürdürülebilirlik sürecine aykırıdır. Bu konuda önemli bir görev de giyim markası yöneticilerine düşmektedir. Bildiğiniz gibi günümüzde birçok Avrupa markası ve yerli giyim markaları ülkemizdeki firmalara hazır giyim siparişleri vermektedir. Bu ürünler bu markaların yurtdışından gelen ve yurt içindeki yöneticileri tarafından birçok özellikleri açısından incelenerek kabul edilmektedir. Ürünleri onaylayan bu yöneticiler çoğu zaman çok önemli olmasa da, nihai tüketici tarafından asla fark edilmeyecek olsa da, ürünlerdeki veya kumaşlardaki ufak tefek kusurları, uzman olmayan kişilerin asla fark edemeyecekleri renk ve ton farklarını neden göstererek üretilmiş ürünleri onaylamamaktadırlar. Bu gibi durumlar çok önemli doğal kaynak israfına neden olmaktadır. Üstelik tamir edilen, yeniden üretime alınan kumaşların fiziksel özellikleri de daha kötüye gitmektedir. Hatta bazen yurtdışındaki markaların yurt içindeki Türk vatandaşı olan temsilcileri, bu konuda markaların merkezlerinden gelen uzmanlara nazaran daha katı tutum sergilemektedirler. Bu konuda marka yöneticilerinin daha duyarlı olmaları sürdürülebilirlik açısından çok önemlidir.
05/10/2023
Dr.Ahmet Temiroğlu
