Dijital Ürün Pasaportu (Dpp)
Değerli okuyucular, içinde bulunduğumuz dijital çağda her gün yeni bir kavram ortaya çıkmakta ve bu kavramlar çok kısa bir zaman içerisinde yaptığımız işlerde vazgeçilmez unsurlar haline gelmektedir. Bu yazıda , benim de yakın zamanda tanıştığım bu yeni kavramlardan birinden söz edeceğim. DİJİTAL ÜRÜN PASAPORTU.(Digital Product Passport) DPP.
Bildiğiniz gibi Avrupa birliği “Avrupa Yeşil Mutabakatı “ gereğince doğal kaynakları korumak, çevreye daha az zarar vermek için pazarındaki ürünlerin “sürsürülebilir ürün” olmasını ve geri dönüştürülme özelliklerine sahip olmasını amaçlamaktadır. Avrupa birliği bu süreci kolaylaştırmak amacıyla her ürün için “dijital ürün pasaportu “ ve yine ürünlere ait bu dijital ürün pasaportlarının değerlendirildiği “ dijital ürün pasaport sistemi “ yapılandırılmasına gitmektedir.
Dijital ürün pasaportu her üründe fiziki olarak bulunan ve mobil veya diğer dijital aygıtlarla elektronik olarak okunabilen bir çeşit dijital etikettir. Dijital ürün pasaportunun içerisinde o ürünün hammaddelerinin üretiminden başlayarak, son tüketiciye ulaşıncaya kadar geçirdiği bütün aşamalar yani o ürünün tüm yaşam döngüsü ayrıntılarıyla yer alacaktır.
Son tüketici eline dijital ürün pasaportu olan bir ürünü aldığında, pasaportu okutarak o ürünün hangi hammaddelerden üretildiğini , nerelerde üretildiğini , hangi şartlarda üretildiğini, üretilirken ne kadar enerji tüketildiğini , ürünün karbon ayak izini kolaylıkla öğrenebilecek ve daha birçok bilgiye kolaylıkla ulaşabilecektir.
Dijital ürün pasaportundaki bu bilgiler son tüketicilere sunulmasının yanında , uluslararası kuruluşlar tarafından bir sistem yazılımı ile toplanacak, işlenecek, değerlendirilecek ve sürdürülebilirlik konusunda yeni yol haritalarının belirlenmesinde kullanılacaktır.
Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı tarafından aşağıda adresi verilen bültende dijital ürün pasaportunda yer alacak bilgiler ve sistemin nasıl çalışacağı aşağıdaki gibi belirtilmiştir;
DİGİTAL ÜRÜN PASAPORTUNDA BULUNACAK BİLGİLER
- Ürün Tanımlama Bilgileri: Ürünün türü, modeli, üretim tarihi ve seri numarası gibi temel bilgiler.
- Malzeme Bileşimi: Ürünün yapımında kullanılan malzemelerin listesi ve oranları.
- Çevresel Ayak İzi: Ürünün üretiminden kullanımına ve atık yönetimine kadar olan süreçteki çevresel etkileri, enerji tüketimi ve karbon ayak izi.
- Geri Dönüşüm ve Bertaraf Bilgileri: Ürünün geri dönüştürülebilirliği, yeniden kullanım imkanları ve bertaraf yöntemleri hakkında bilgiler.
- Tedarik Zinciri Bilgileri: Ürünün tedarik zincirindeki her adımında üreticiler ve tedarikçiler hakkında bilgiler.
- Onarım ve Bakım Bilgileri: Ürünün nasıl tamir edileceği, bakım gereksinimleri ve yedek parça bilgileri.
- Uyumluluk ve Sertifikalar: Ürünün uyduğu standartlar, sertifikalar ve yasal uyumluluk
SİSTEM NASIL ÇALIŞACAK?
- DPP, ürünün tedarik zincirindeki ham madde, malzeme, üretim verileri ile ürüne ait çevresel etki, performans, sertifika, geri dönüşüm, geri kazanım ve bertaraf verilerini barındıracak.
- Ürün etiket ve ambalajlarında QR kod kullanılacak. Bu etiketler DPP kayıtlarını içeren web sayfasına açılacak, ürünün kullanım ömrü boyunca erişilebilir olacak ve tüm yaşam döngüsü boyunca güncellenecek.
- Şirketler, tüm ürün verilerini AB’ye raporlamak ve merkezi veri havuzlarında birleştirmek zorunda olacak. AB yetkili mercileri ile paylaşımlar ve veri akışı sürekli ve şeffaf olacak.
- Nihai tüketiciler ve yetkililer, QR kodu okutarak dijital ürün pasaportuna erişecek.
- Kimi sektörlerde her ürün için benzersiz, kimi sektörlerde ise ürün modelini temsil eden, ISO/IEC 15459 standartlarına uygun Küresel Ticari Ürün Numarası oluşturulacak ve bu numara o ürünün DPP’sine açılan QR kodun içinde anahtar görevi görecek.
- Geri dönüşüm firmaları QR kodu okutarak ürünün nasıl geri dönüştürüleceğini, geri dönüşüm ile hangi ara ürün ve ham maddeleri kazanabileceklerini görürken, tamir ve yenileme firmaları da DPP içindeki bilgileri kullanarak ürünleri yenileyebilecekler.
Dr. Ahmet Temiroglu
Referanslar
