Toplumun Değişen Yapısı ve Tekstil Sektörüne Etkileri
Öncelikle, Teksarge platformunda bu konuda yazı yazma fırsatı sundukları için teşekkür ederim. Tekstil sektöründe uzun yıllar çalışan biri olarak, sektörümüzün her geçen gün nasıl eridiğini ve pazar payını kaybettiğini üzülerek izliyorum.
2009 yılında tekstil mühendisliği bölümünü seçerken, tanıdıklarım bana “Tekstil bitiyor, bu bölümü yazma” demişti. Ancak o zamanlar, bu sektörün insanın temel ihtiyaçlarından birine hizmet ettiğini düşündüğüm için büyük bir hevesle bu bölümü seçmiştim. Bugün geldiğimiz noktada, tekstilin bitmediğini, ancak ülkemizin tekstil üretiminde rekabetçi konumunu kaybettiğini ve markalaşma eksikliğinden dolayı sektörü elimizden kaçırdığımızı görüyorum.
Üretimden Markalaşmaya Geçişin Önemi
2000’li yıllarda Türkiye, kendi kendine yeten bir ülke olarak yerli malı üretimini teşvik eden bir konumdaydı. Ancak son yıllarda ithalat bağımlılığı arttı ve bunun etkilerini her sektörde olduğu gibi tekstilde de hissetmeye başladık.
Eskiden tekstil sektöründe çalışan firma sahipleri, kültürlü, çalışanlarına değer veren ve emeklerinin karşılığını veren kişilerdi. Ancak zamanla teknolojiye yapılan yatırımlar hız kazandı ve eski firmalar bu değişime ayak uyduramayarak piyasadan silindi. Özellikle iç piyasaya çalışan firmalar, çek-senet gibi ödeme yöntemleriyle finansal sıkıntılar yaşadı ve iflas eden firmaların sayısı arttı.
Bunun yanı sıra, kaliteye odaklanmak yerine fiyat rekabetine yönelmek, sektörün en büyük hatalarından biri oldu. Bu süreçte konfeksiyoncuların markalaşmaya yönelmesi, kumaşçılar ve iplikçilerin batak vermesi gibi zincirleme sorunlar ortaya çıktı. Yanlış yapılanma ve kısa vadeli kazanç hedefleri, sektörün temel dinamiklerini zayıflattı.
İş Gücü Krizi ve Beyin Göçü
Tekstil sektöründeki en büyük sorunlardan biri de nitelikli iş gücü kaybıdır. Özellikle mühendisler, tasarımcılar ve teknik uzmanlar, düşük maaşlar ve kötü çalışma koşulları nedeniyle sektörden uzaklaşmaya başladı.
Eskiden tekstil mühendisleri yalnızca satış komisyonlarıyla ev ve araba alabilecek durumdayken, bugün maaşlar diğer sektörlere kıyasla oldukça düşük seviyelerde. Bu durum, sektörün cazibesini yitirmesine neden oluyor. Tasarımcılardan yenilik ve yaratıcılık bekleniyor, ancak haftada 50-60 saat çalışan bir kişiden bu performansı almak mümkün değil.
Ayrıca, dünya markası olmayı hedefleyen bir sektörün, çalışanlarına hem maddi hem manevi anlamda yatırım yapması gerekiyor. İtalya’da veya Fransa’da tasarımcılar sanat galerileri ve müzelerden ilham alırken, bizim tasarımcılarımız yoğun iş temposu nedeniyle kendilerini geliştirecek fırsat bulamıyor. Bu koşullarda global rekabetçi bir sektör yaratmak neredeyse imkânsız hale geliyor.
Sonuç ve Öneriler
Türkiye tekstil sektörü, rekabet gücünü yeniden kazanmak için şu noktalara odaklanmalıdır:
- Kalite ve Markalaşma: Fiyat rekabeti yerine, kaliteli ürünler ve güçlü markalarla küresel pazarda yer edinmeliyiz.
- Çalışan Hakları: Sektördeki maaş ve çalışma koşulları iyileştirilerek, nitelikli iş gücünün sektöre kazandırılması sağlanmalıdır.
- Eğitim ve Yatırım: Üniversiteler ve teknik liselerde tekstil mühendisliği ve tasarımı teşvik edilerek, sektöre yönelik eğitim programları geliştirilmelidir.
- Yaratıcı Özgürlük: Tasarımcıların ve mühendislerin kendilerini geliştirmesi için hem zaman hem de finansal destek sağlanmalıdır.
- Teknoloji Kullanımı: Yüksek kapasiteli makineler kadar, bu makineleri verimli kullanabilecek uzman kadrolar yetiştirilmelidir.
Unutulmamalıdır ki bir sektörü ileriye taşıyan en önemli faktör insandır. Çalışanlarına değer veren, kaliteye odaklanan ve uzun vadeli planlar yapan bir sektör, her zaman ayakta kalacaktır.
