Bursa Büyükşehir Belediyesi tarafından somut kültürel mirasın yaşatılması adına hayata geçirilen Bursa İpeği Yeniden Hayat Bulacak Projesi, 2014 yılında Bursa Büyükşehir Belediye Başkanı Recep ALTEPE himayelerinde başlanmıştır. Bursa tarihinin kilometre taşları arasında yer alan ancak zamanla istediği yoğun uğraş ve gelişen teknoloji nedeniyle üretimi durma noktasına gelen Bursa İpeği’nin yeniden, adına yaraşır düzeyde bir kent markası olarak canlandırılması amacına yönelik olarak uygulamaya konan proje, çok aşamalı bir süreci içermektedir. Proje kapsamında öncelikle Bursa’da halen yerli kozadan ipek iplik üreten aileler ve üretimi bırakan aileler belirlenerek kayıt altına alınmıştır. Yapılan görüşmelerle yaşanan sorunlar tespit edilmiş öncelikle bu sorunların kısa vadede çözümlerine yönelik arayış ve çalışmalara başlanmıştır. 2015 yılında Umurbey İpek Üretim ve Tasarım Merkezi’nin hizmete sunulması ile tohumdan nihai ürüne uzanan süreçte çalışmalar il bazına yaygınlaştırılmış ve geleneksel yöntemle üretim aşamasına geçilmiştir. Buna yönelik merkez tesis olan Umurbey İpek Üretim ve Tasarım Merkezi başta olmak üzere, Büyükorhan İlçesi–Kınık, Karaağız, Sarnıç Mahalleleri’nde, Orhaneli İlçesi’nde, Orhaneli ilçesi-Merkez Akalan Mahallesi’nde, İnegöl İlçesi-İhsaniye Mahallesi’nde, Keles İlçesi-Sorgun Mahallesi’nde, Harmancık İlçesi-Karaca, Gülözü Mahalleleri’nde ve Keles İlçesi’nde örme ve dokuma kumaş, halı ve kilim atölyeleri kurulmuştur.
Oluşturulan atölyelerde elde edilecek ürünler için Koza Birlik’ten 6 ton koza alınmıştır. Muradiye İpek Fabrikası’nda bu alınan kozadan 2 ton ham ipek eldesi sağlanmıştır. Ham ipeğin 1838 kilogramlık kısmı 1600 Denye ipek olarak çekilmiş olup ipek halı ve ipek ve ipekli örme kumaş üretiminde kullanılmaktadır. 2 tondan geriye kalan 162 kilogramlık kısmın 57 kilogramı 500 Denye koyu renk kamçı başı ipek, 48 kilogramı 200 Denye açık renk kamçı başı ipek ve 57 kilogramı da 100 Denye ipek olarak çekilmiş olup ipek ve ipekli dokuma kumaş üretiminde kullanılmaktadır. Muradiye İpek Fabrikası’nda üretilen bu ipekler; 21 Ekim 2015 tarihinde açılışı yapılan Umurbey İpek Üretim ve Tasarım Merkezi’nde başta olmak üzere toplam 11 farklı noktada 195 adet halı dokuma tezgahı ile ipek halı ve kilim, 26 adet dokuma kumaş tezgahı ile ipek ve ipekli dokuma kumaş, örme şişi ve tığlarla da ipek ve ipekli örme kumaş ürününe dönüştürülmektedir. Halı ve kilim üretimi, 8 farklı noktada 2 usta ve 11 yardımcı personel ile yapılmaktadır. 125 kursiyer de atölyelerde dönem içerisinde kurs almıştır. Dokuma kumaş üretiminde ise, 3 farklı noktada 2 usta ve 2 yardımcı personel ile üretim yapılmaktadır. Bu atölyelerde de kurs dönemi içerisinde 19 kişiye kurs verilmiştir.
Kursiyerlerin yaptıkları çalışmalar halı dokuma çalışması, kilim dokuma çalışması, dokuma kumaş çalışması ve örme kumaş çalışmalarıdır. Halı, dokuma kumaş ve örme kumaştan geriye kalan, tasarımdan nihai ürüne kadar kapsayan tüm çalışmalar ya teknik personel tarafından yapılmakta ya da dışarıdan hizmet alımı yapılmaktadır. Üretilen halı, dokuma kumaş ve örme kumaş nihai ürüne dönüşme sürecinin her noktası, Umurbey İpek Üretim ve Tasarım Merkezi’nde bulunan Bursa Büyükşehir Belediyesi Kültür Turizm Daire Başkanlığı-Kültür Turizm Müdürlüğü teknik personeli ve hem Umurbey İpek Üretim ve Tasarım Merkezi’nde hem de ilçelerde bulunan Busmek teknik personelinin kontrolüne ve üretimin içinde yer almasına tabidir.
İpek halı üretimi 8 farklı noktada olmak üzere; Umurbey İpek Üretim ve Tasarım Merkezi, Büyükorhan İlçesi–Kınık, Karaağız, Sarnıç Mahalleleri’nde, Orhaneli İlçesi’nde, Orhaneli İlçesi-Merkez Akalan Mahallesi’nde, İnegöl İlçesi-İhsaniye Mahallesi’nde ve son olarak içinde bulunduğumuz aralık ayı içerisinde açılan Harmancık İlçesi-Gülözü Mahallesi’nde yapılmaktadır. Dokunan halının betimlediği objeye veya nesneye göre isimlendirilen Irgandı Irgandı Köprüsü, 3 Demet, Yazılı Desen, Av Sahnesi, Madalyon, Vazolu Çiçek, 1001 Çiçek, 7 Dağın Çiçeği, Çeşn-i Bülbül, Dans Eden Kız, Çil Tanesi, Esma-ül Hüsna, Iraz, Kayıklı Camii,
Laleli, Maşallah, Sülün, Şeftali Çiçeği, Yeşil Türbe Ağaçlı, Yeşil Türbe Ağaçsız, Kozahan, Şehzade Mustafa, Bursa Büyükşehir Belediyesi’nin logosu, Busmek’in logosu olmak üzere, 24 farklı ebat ve desenden toplam 145 adet halının üretimine devam edilmektedir. Ayrıca, Tophane ve Ulu Camii desenleri olmak üzere, 2 desenin üretimine de yeni başlanmıştır. Devam eden halılar da tamamlandıktan sonra, 22 adet Irgandı Köprüsü, 9 adet Dans Eden Kız, 6 adet Yazılı Desen, 5 adet 1001 Çiçek, 5 adet Demet/Sülün, 10 adet 7 Dağın Çiçeği, 22 adet Av Sahnesi, 7 adet Çeşn-i Bülbül, 11 adet Çil Tanesi, 2 adet Esma-ül Hüsna, 6 adet Iraz, 8 adet Kayıklı Camii, 8 adet Laleli, 22 adet Madalyon, 1 adet Maşallah, 4 adet Levhalı, 10 adet Şeftali Çiçeği, 23 adet Vazolu Çiçek, 20 adet Yeşil Türbe Ağaçlı, 8 adet Yeşil Türbe Ağaçsız, 3 adet Kozahan, 1 adet Şehzade Mustafa, 1 adet Tophane, 1 adet Ulu Camii desenleri olmak üzere, toplam 215 adet farklı ebatlarda ipek halı dokuma üretimine ulaşılacaktır. İpek halı üretimi halen devam etmekte olduğundan ve süreklilik arz ettiği için bu sayı gitgide artmaktadır.
İpek ve ipekli dokuma kumaş üretimi ise, 3 farklı noktada olmak üzere; Umurbey İpek Üretim ve Tasarım Merkezi, Keles ilçesi-Sorgun Mahallesi ve Harmancık ilçesi-Karaca Mahallesi’nde yapılmaktadır. Bayan Elbisesi, Bayan Ceketi, Bayan Eteği, Bayan Gömleği, Bayan Bluzu-Koza İşlemeli Bayan Bluzu-İpek İşlemeli Bayan Bluzu, Bayan Cepkeni, Bayan Yeleği(İpek İplik İşlemeli), Bayan Aksesuarları (Şal-İpek İşlemeli Şal, Fular-Tel Kırma İşlemeli Fular, Çorap, Cüzdan-İpek İşlemeli Cüzdan, Çanta-İpek İşlemeli Çanta), Hamam Ürünleri(Futa, Bornoz-Bay Bornozu-Bayan Bornozu-Çocuk Bornozu, Kese), Ev Dekorasyonu Ürünleri (Masa Örtüsü-İpek İplik İşlemeli-Kaneviçe İşlemeli-Koza İşlemeli-Tel Kırma İşlemeli, Kırlent-Kaneviçe İşlemeli Kırlent-Baskılı Kırlent, Tablo), Bebek ve Çocuk Ürünleri (Dokuma Çocuk Çantası, Dokuma Çocuk Eteği-İpek İşlemeli Dokuma Çocuk Eteği, Dokuma Çocuk Şortu-İpek İşlemeli Dokuma Çocuk Şortu, Dokuma Çocuk Elbisesi-İpek İşlemeli Dokuma Çocuk Elbisesi, Örme Bebek Takımı), Günlük Kullanımlıklar (Mendil, Yelpaze, Kaneviçe İşlemeli Kese, Tel Kırma İşlemeli Kese, Gözlük Kılıfı-İğne Oyalı Gözlük Kılıfı-Baskılı Gözlük Kılıfı, Kumaş Kesesi, Heybe), Erkek Yeleği, Erkek Aksesuarları (Atkı, Çorap, Kravat-Ekose-Çizgili) olmak üzere, bu 14 farklı ürün grubundan 99 adet farklı ebat ve renkte ürünün üretimi gerçekleştirilmiş olup Bayan aksesuarları grubundan Şal üretimi, Ev Dekorasyonu Ürünleri grubundan Masa Örtüsü, Kırlent, Tablo gibi ürünlerin üretimi, Hamam ve Plaj Ürünleri grubundan Futa, Bornoz, Kese, ürünlerinin üretimi, Erkek Aksesuarları grubundan Kravat üretimi olmak üzere, 12 farklı ürünün üretimine an itibariyle devam edilmektedir.
İpek ve ipekli örme kumaş üretimi Keles İlçesi’ndeki İpek Triko Örme Atölyesi’nde yapıldı. Çalışmalar, 19 kişilik kurs ekibiyle Şubat ayında başladı. Atölyede, Bebek ve Çocuk Ürünleri grubundan Örme Bebek Takımı, çeşitli bebek ve çocuk ürünlerinin üretimi gerçekleştirildi. İpek ipliğinden yapılan örme ürün çeşitliliğinin az olması ve maliyet fayda dengesinin sağlanamaması nedeniyle kurs döneminin tamamlanması aşamasında örme kumaş atölyemiz kilim dokuma atölyesine dönüştürüldü. Üretimlerine Anadolu motiflerinin çeşitliliğiyle devam etmektedir.
Günümüze kadar, Bursa İpeği Yeniden Hayat Bulacak Projesi kapsamında ulaşılan ipek halı-kilim üretimi, ipek ve ipekli dokuma kumaş üretimi, ipek ve ipekli örme kumaş üretimi, sırasıyla 20 metrekare, 868 metrekare, 5 metrekaredir. Farklı ebatlarda 70 adet halı ve 78 farklı dokuma kumaş ürününden 485 adet ürün pazarlanmaya hazır hale getirilmiştir. Bu sayıların dışında kalan ürünler, Umurbey İpek Üretim ve Tasarım Merkezi’nde 17 Ocak 2017 tarihinde açılan ‘’Bir Şehir Bin Emek’’ adlı sergide sergilenmektedir. Üretimlerin gerçekleştirilmesi sırasında 144 kişiye BUSMEK bünyesince kurs verilerek yaptıkları ürün bazında teknik hesaplamalar yapılarak emekleri oranında hanelerine gelir sağlamışlardır ve sağlamaktadırlar.
Proje kapsamında üretim merkezlerimizde kursiyerlerle birlikte, hali hazırda doğrudan 165 kişiye istihdam sağlanmakta olup, üretimler ve çalışmalar devam etmekte olduğundan, daha fazla kişiye ulaşıldıkça hem üretim kapasitesi hem de projenin ulaştığı kişi sayısı kırsalda ve kentte artarak devam etmektedir.
Yapılan ürünlerin pazarlanması noktasında bir ürün kimliğine ihtiyaç duyulduğundan, birçok farklı alternatif marka ismi arasından ‘’İPEKHANE’’ ortaya çıkarılarak ürün kimliği oluşturuldu. Belli bir marka çatısı oluştuktan sonra da, Bursa Büyükşehir Belediyesi’nin iştiraki olan Kültür AŞ, Zafer Plaza Alışveriş Merkezi’ne ‘‘Hediyen Bursa’dan’’ ismiyle bir dükkan ve ‘’www.bursadan.com.tr’’ uzantılı bir site açarak üretilen ürünlerin tüketiciyle buluşmasını sağlamıştır.
