Sürdürülebilirlik mi, Döngüsellik mi?

Son yıllarda oldukça popülerleşen iki kavram var: döngüsellik (circularity) ve sürdürülebilirlik (sustainability). İşletmeler ve markalar, bu iki kavram üzerine tartışarak yeni bir düşünce yapısı kurgulamaya ve hayata geçirmeye çalışıyor. Ancak, bu kavramlar bazen karıştırılabiliyor ya da eş anlamlıymış gibi kullanılıyor. Gelin, bu iki kavrama birlikte bakalım…

Sürdürülebilirlik, “daha az tüket ve daha etkili ol” yaklaşımıyla hareket eder. Kaynakların bugünkü ihtiyaçları karşılarken gelecek nesillerin de aynı kaynaklara erişimini sağlamayı amaçlar. Bu kavram, ekonomik, çevresel ve sosyal boyutları kapsayan bir dengeyi ifade eder. Örneğin, Ekonomik sürdürülebilirlik, işletmelerin uzun vadeli finansal başarılarını hedefler. Çevresel sürdürülebilirlik, doğal kaynakların korunmasını ve karbon ayak izinin azaltılmasını içerir. Sosyal sürdürülebilirlik, insan haklarını ve toplumsal eşitliği destekler.

İşletmeler, bu dengenin sağlanması için üretim süreçlerini daha verimli hale getirmeye ve çevresel etkilerini minimize etmeye odaklanmıştır.

Döngüsellik ise, “doğada atık yoktur; her şey başka bir şeyin kaynağıdır” anlayışından yola çıkar. Doğadan ilham alan bu yaklaşım, ürünlerin ve malzemelerin yaşam döngüsünü uzatarak kaynak israfını önlemeyi hedefler. Örneğin, bir jean pantolonun üretiminde ortaya çıkan tekstil atıkları geri dönüştürülerek yeni ürünlere dönüştürülebilir. Lineer ekonomi modeli (al, üret, at) yerine döngüsel süreçler teşvik edilir.

Küresel Veriler:

1. Atık Yönetimi
   • Dünya genelinde yıllık üretilen atık miktarı: 2 milyar ton
   • 2050’de bu miktarın 3.4 milyar tona ulaşması bekleniyor
   • Şu anda dünya çapında geri dönüşüm oranı: %19
2. Karbon Emisyonları
   • Küresel karbon emisyonları: Yıllık 36 milyar ton
   • Döngüsel ekonomi uygulamaları sayesinde %39’a varan emisyon azaltım potansiyeli
3. Ekonomik Döngüsellik
   • Döngüsel ekonominin küresel pazar değeri: 2025’te tahmini 4.5 trilyon dolar
   • AB’de döngüsel ekonomi istihdamı: Yaklaşık 4 milyon kişi

Somut Küresel Örnekler:

Döngüsellik Örnekleri:

1. Adidas: “Parley Ocean Plastic” koleksiyonu
   • Denizlerden toplanan plastik atıklardan üretilen ayakkabılar
   • 2020 itibariyle 30 milyon çift ayakkabı üretildi
2. Philips: Ürün Geri Dönüşüm Modeli
   • Tıbbi cihazların %90’ını geri dönüştürme hedefi
   • Yenilenebilir malzemelerle üretim
3. Interface: Karbon Negatif Üretim
   • Halı üretiminde %89 geri dönüştürülmüş/yenilenebilir malzeme
   • 2040 yılına kadar tam karbon negatif üretim hedefi

Sürdürülebilirlik Başarı Örnekleri:

1. Patagonia: Tam Entegre Sürdürülebilirlik Modeli
   • %100 organik pamuk kullanımı
   • Ürün onarım ve geri dönüşüm programları
   • 2022’de şirket sahibinin tüm hisselerini çevre vakfına bağışlaması
2. Unilever: Sürdürülebilir Yaşam Planı
   • 2030’a kadar net sıfır emisyon hedefi
   • Su tüketimini %50 azaltma planı
   • Kadın girişimcilere destek programları

Risk ve Fırsatlar:

• Döngüsel ekonomiye geçiş: 2030’da 4.5 trilyon dolarlık ekonomik fırsat mevcut.
• İklim değişikliği maliyeti: Yıllık 23 trilyon dolar
• Sürdürülebilir yatırımlar: 2021’de 2.7 trilyon dolar ve her sene artmakta olan yatirim maliyeti.

COVID-19, depremler, tsunamiler ve buzulların erimesi gibi olaylar, gezegenimizin ciddi bir kriz içinde olduğunun göstergesidir. İnsanlık bu uyarıları dikkate almaz ve harekete geçmezse, karşılaşacağımız senaryolar giderek daha karanlık olacaktır.

Bu nedenle sürdürülebilirlik ve döngüsellik, dünya için hayati önem taşır. Bu düşünce tarzını kültürümüze entegre etmeli, bireysel ve toplumsal düzeyde benimsemeliyiz. Ancak bu, zaman, emek ve yatırım gerektirir. Gelecek nesillere yaşanabilir bir dünya bırakmak, hepimizin sorumluluğudur.

Öneriler:

• Bireysel tüketim alışkanlıklarını değiştirmek
• Yerel ve küresel ölçekte döngüsel modelleri desteklemek
• Eğitim ve farkındalık çalışmalarına katılmak

Ozetle, her iki yaklaşıma baktigimizda ise birbirilerini tamamladigini goruruz. Sadece döngüsellik, sürdürülebilirliğin sosyal veya ekonomik boyutlarını ihmal edebilir. Ancak sürdürülebilirlik çerçevesinde döngüsellik uygulandığında, doğal kaynakların korunmasında ve karbon emisyonlarının azaltılmasında önemli adımlar atılabilir. Veriler gösteriyor ki sürdürülebilirlik ve döngüsellik artık zorunluluk. Küresel şirketler ve hükümetler bu modellere doğru hızla ilerliyor.

Kaynaklar

• https://www.statista.com/statistics/916625/global-generation-of-municipal- solid-waste-forecast/
• The World Bank, 2021 https://datatopics.worldbank.org/what-a-waste/ trends_in_solid_waste_management.html
• https://earthobservatory.nasa.gov/images/152519/emissions-from-fossil-fuels-continue-to-rise#:~:text=Scientists’%20early%20analysis%20of%202023,metric%20tons%20of%20carbon%20dioxide.
• https://www.circle-economy.com/news/circular-economy-strategies-can-cut-global-emissions-by-39
• https://www.weforum.org/impact/helping-the-circular-economy-become-a-reality