Elastan Karışımlı İyi Bir Kumaş Üretimi İçin Yapılması Gereken İşlemler

• Örme makinelerinde gerilim düşük tutulmalıdır.
• Kumaş düşük gerilimle sarılmalıdır.
• Kumaş kırışıksız, rulo şeklinde sarılmalıdır.
• Kumaş ruloları birbiri üzerine yoğun olarak yığılıp saklanmamalıdır.
• Depolamada kırık izi oluşacak şekilde bekletilmemelidir.
• Aynı formda iki aydan fazla bekletilmemelidir.
• Kullanılacak örme makinası yağının seçimine özen gösterilmelidir.
• Sararma tehlikesine karşı, yüksek sıcaklıkta termofikseden kaçınılmalıdır.

Elastan Kullanımında Dikkat Edilmesi Gerekenler

Elastan satıcısından kullanacağınız iplik tipine göre elastan isteyiniz. Aldığınız her parti elastan ipliğini kullanmadan önce, yüzeysel olarak kontrol ediniz (bobinler, eksik kg, gelen tüm kolilerin denyesi doğru mu?) Aksi bir durum söz konusu ise, kullanmadan önce elastan ipliği aldığınız yere geri dönünüz.
Aldığınız her parti elastan ipliklerin lot numarasını kontrol ediniz. Zira elinizde olan elastan iplikle kullanmaya kalktığınızda lot farkı varsa, boyamada problem çıkarabilir. (abraj, esneklik farkı vb. gibi hatalara neden olabilir)
Elastan üretim teknolojisi çok hassas olduğundan, elastan ipliğin kendisi de hassastır. Örme makinelerinde kullanırken, elastan ipliklerin geçtiği her bir aparatın eksiksiz çalışması gerekir. Özellikle, gerginliğe sebep olacak hiçbir engel olmamalıdır. Elastan kontaklarında bulunan makaralar, mutlaka döner vaziyette olmalıdır. Mekik ağızlarında uçuntu olmamalıdır.

Kaliteli Kumaş Elde Etmek İçin Dikkat Edilmesi Gereken Ayarlar

Yuvarlak örme makinelerinde çekim ve iplik besleme sistemi arasındaki ayarlar, elde edilecek kumaş dokusunun kalitesini (gramaj, kalınlık v.s.) ve tuşesini belirleyen en büyük etmendir. Bu mekanizmanın makinede bulunmaması durumunda, düzgün bir örgü oluşamazdı. Örgü, iğneler üzerinde toplanır, bir süre sonra ilmek oluşamaz ve iğneler kırılabilir. Çünkü iğnelerin rahat çalışabilmeleri için, kumaşın belirli bir gerginlikte aşağı alınması gerekmektedir. Bu gerginliğin de, kumaşın her tarafında eşit olması gerekir.
Kumaşı ilk oluşturmaya başladığımızda; makinenin diğer ayarları, may ayarı, bant ayarı, tansiyon ayarı yapıldıktan sonra, kumaşta istenen gramajı tutturabilmek için- çekim ayarı mutlaka yapılmalıdır.

Örme Makinelerinin Temizliğinin Önemi

Örme işlemleri esnasında, özellikle doğal elyaftan iplikler, lif uçuntusu, toz ve kir, iğnelerin çeşitli yerlerinde ve silindir yatağında birikerek yağla ve aşınmış metal parçacıklarıyla karışmaktadır. Zaman içerisinde bu karışım kompakt bir hale gelmekte ve bulundukları yere sıkıca yapışmaktadır. Bu tarzda bir kirliliğin artması, iğne yatağı kanalının genişliğinin daralmasına sebep olmakta ve sürtünmeyi artırmaktadır. İğneler yavaşlamakta, iğne yatağından dışarıya doğru yükselmekte ve çeliklerin çeşitli bölgelerine temas etmektedirler. Kirlilik nedeniyle:
Aşırı sürtünme olur, iğne ve makine aşınır, iğneler hasar görür, yüksek makine sıcaklığı oluşur, aşırı enerji tüketimi söz konusu olur.

Örme Kumaşlardaki Elastomer Malzemenin Kopma Sebebi

Üç nedeni vardır:
Elastomer malzemeden, terbiye işlemlerinden (özellikle ısıl işlemler) ve örme makinesindeki örücü elemanların vermiş olduğu hasarlardandır.
Yukarıdaki nedenlerden birincisi olan elastomer malzeme kaynaklı kopma, sektörün “bayat likra” olarak tabir ettiği uygun olmayan saklama koşullarına maruz bırakılan veya ikinci, üçüncü kalite elastomer malzemelerdir. Bu tipte bir elastomer malzeme ile üretim yapıldığında örme işlemi esnasında, malzemeye verilen ön gerilimler neticesinde malzeme özelliğini yitirmiş olduğundan dolayı kopacaktır. Ancak bu kopma bölgelerinin görümü, keskin bir yüzeye sahip olmayacaktır. Ayrıca, bu kopma örme makinesindeki iplik kontrol tertibatları tarafından fark edilerek makineyi durduracak ve kopuk malzemenin örülmesi engellenecektir. Dolayısıyla kumaş yapısı içerisindeki elastomer malzemenin tamamen kopması örme işlemi sırasında değil, iplikler ilmek formunu aldıktan sonra gerçekleşmiş olması gerekmektedir.
Bu tip hatanın termal işlemler ( kurutma gibi) sonucunda oluşması da mümkün değildir. Çünkü elastomer malzemede oluşacak termal hasarın görünümü, lif ucunun büzülmesi şeklinde olacaktır ve bu şekilde bir görünümün olmaması nedeniyle bu hata, ısı kaynaklı olmamaktadır.
Diğer bir elastomer kopma hatası nedeni olarak; örme makinesindeki örücü elemanların (iğne, platin) aşınmış olan yüzeylerinin kesici bir alet vazifesi görerek elastomer malzemeye verdikleri, zarar neticesinde tamamen ve/ veya tamamen olmasa da büyük bir kısmının kopması ve daha sonraki aşamalarda örme kumaşa uygulanan gerilimler (kumaş açma ve sarma kısmı, boyahanedeki kurutma işlemi… vb) sonucunda da kalan kısmının koparak ortaya çıkabileceği kuvvetle muhtemeldir.

Elastan İplikli Yuvarlak Örme Kumaşların Terbiyesi ve Boyaması

Elastan iplikle örülmüş kumaşların terbiye ve boyama işlemlerinde kumaşta elde edilecek nihai boyutsal stabilize ve kıvrılmama özelliği önem taşır. Terbiye işlemlerinin sırası ve sayısı çeşitli faktörlere bağlıdır ve bu faktörlerin en önemlileri;
Kullanılan elyafın cinsi, makine secimi ve boyama maliyetidir.
• Flotte oranı: %100 pamuklu çalışmaya nazaran %20-%30 artırılmalıdır.
• Elastan içeren kumaşlar, eşdeğerdeki %100 pamuk kumaşa nazaran %25 ağır olduğu için, makineye yüklenirken kumaşın halat uzunluğu düşürülmelidir.
• Banyo şok şekilde soğutulmamalıdır.

Elastan İplik İçeren Kumaşların Boyanması Esnasında Dikkat Edilmesi Gerekenler

Azoik boyarmadde kullanmayın. (elastan ipliğin kalitesini düşürücü etkisi vardır). Klor içeren su kullanmayın. Elastan ipliği daha az kirleten boyarmadde ve yardımcı maddeler kullanın. Yıkama haslıkları iyi olan boyarmadde ve yardımcı maddeler kullanın. Elastan ipliğin özelliklerini belirleyin ve ona uygun boyarmadde ve yardımcı maddeler kullanın. Boyayacağınız elastan tipi için en iyi sonuçları sağlayan şartları belirlemek için, laboratuarda denemeler yapın.

Likralı Kumaşları Çalışırken Dikkat Edilecek Hususlar

Örülmüş kumaşlar bekletilecekse mümkünse yıkanıp kurutulmalı, iç kırık oluşturmayacak roliklere sarılmalıdır.
Depoda bekletilecek kumaşlar mümkünse üst üste değil, kumaş kasalarına konmalıdır. Kasalara kumaşların konduğu tarih yazılmalı, kumaşlar tarih sırasına göre kullanılmalıdır.
Bekleyen kumaşların üzeri siyah bir örtüyle örtülmelidir.
Depolama iki ayı geçmemelidir.

Likralı Kumaşların Ön Fiksesinde Göz Önünde Tutulacak Faktörler

İstenen en, gramaj ve kumaşın yapısı
Yapılacak kıyafetin türü
Hangi renge boyanacağı
Likranın cinsi
Likranın oranı
Elyafın ısıya duyarlılığı
Isı ayarının kumaş üzerinde zaman ve sıcaklığı karşı etkisi

 Likralı Kumaşların Ön Fiksesi

Ön fiksede ıslatıcı ve yağ sökücü kullanmakta kalite açısından fayda vardır. Kumaşı, ramözün içinde 1 dakika kalacak şekilde çalışmalıyız. (8 kamaralı ramda 18 m/dk)

Önce bir top kumaşı istenen finiş gramajından 10 g/m² fazla olacak şekilde fikse yapıp çekme testi vermeliz. Çekme testinde yıkama sonrası gramaj istenen gramajdan 15-20 g/m² fazla olmalıdır. Bu şartlar sağlandıktan sonra fikse işlemine devam edilmelidir. Gramaj düşük veya fazlaysa fiske hızımızı azaltır veya arttırırız.

Viskon Likralı Kumaşların Çalışılması

Bu kumaşların likralı kumaşların fiksesinden farklı olarak önce ramdan suyla kurutmayı tavsiye ediyorum. Sonra fikse işlemine alınmalı. Fikse işleminde ıslatıcı ve yağ sökücü vermek faydalıdır. Ön fiksede kumaşı maksimum beslemede çalışmalıyız. Finiş işlemi bitmiş likralı kumaşları kesim öncesi S-TEKS denilen buharlama makinesinden geçirerek kumaşın her tarafında eşit stabilite sağlayabiliriz. Konfeksiyon firmalarına tavsiye ederim.